Blog Tomasza Mazura
Ostatnio zetknąłem się w obszarze filozofii kultury z kategorią nadprodukcji. Autorka interesującego tekstu na ten temat pisze między innymi:
„NADPRODUKCJA jest wynikiem przeniknięcia mechanizmów rynkowych do wszystkich obszarów naszego życia, pól twórczości, instytucji, w których pracujemy.
Jednym z tematów, który stale powraca w historycznych opracowaniach filozofii stoickiej, jest problem wolności człowieka. Pytają o to również często współcześni czytelnicy tekstów stoickich oraz uczestnicy stoickich warsztatów. Kłopotem, na który zwraca się tu uwagę, jest pewien paradoks albo dziwna niekonsekwencja twórców antycznej doktryny stoickiej.
Antyczni stoicy często wyrażali się krytycznie o postępie cywilizacyjnym. Już wtedy, u zarania dziejów cywilizacji zachodniej, zwracali uwagę na to, że ludzie mają niebezpieczną skłonność, by traktować postęp, wszelkie techniczne nowinki, jako wartość samą w sobie, cel sam w sobie.
Współczesny popularyzator stoicyzmu William B. Irvine, podczas zjazdu stoików w Nowym Jorku cztery lata temu, powiedział, że nigdy jeszcze w historii ludzkości w jednym miejscu nie zgromadziło się tylu zwolenników stoicyzmu. Nigdy też stoicyzmu nie uprawiało tylu ludzi, co współcześnie.
Parę lat temu zacząłem biegać. Wcześniej grałem w koszykówkę, ale kontuzje zmusiły mnie do zmiany dyscypliny. Początkowo ciężko było mi się przestawić, bo koszykówka to sport zespołowy, pozwalający zaspokoić plemienny instynkt identyfikacji z grupą, jest ponadto bardzo dynamiczny i z dużym stopniem nieprzewidywalności przebiegu potyczki. Tymczasem bieganie jest raczej indywidualne i monotonne.
Grupa warszawskich sympatyków stoicyzmu spotykająca się pod szyldem Stoickiego Klubu Polemicznego poprosiła mnie o wzięcie udziału w spotkaniu poświęconym stoickiej teorii dobra i wartości. Od razu pomyślałem o prostym stosowanym współcześnie rozróżnieniu na procesy i cele.
Do kin weszła w zeszłym miesiącu kolejna, podobno ostatnia, część sagi „Gwiezdne wojny”. Od roku 1977, kiedy to miała miejsce premiera pierwszej części oryginalnej trylogii w reżyserii George’a Lucasa, jednym z dominujących motywów filmu była koncepcja mocy, która może przybrać dwie główne postaci, dobrą i złą, określane odpowiednio jasną i ciemną stroną mocy. Dzięki temu rozwiązaniu filmy serii mogły skupić się nie tylko na pokazywaniu efektownych scen walk w kosmosie, ale także na śledzeniu duchowych zmagań bohaterów obdarzonych dostępem do mocy.
Nowy Rok to okazja do składania życzeń tak innym, jak i sobie samemu. Część z nich ma charakter konwencjonalny i przez to nieco trywialny. Co roku powtarzamy więc te same oklepane formułki, życząc innym szczęścia i spełnienia w życiu prywatnym i zawodowym, dając w ten sposób raczej wyraz naszej pamięci o danej osobie, niekoniecznie zaś wiary, że istotnie uda jej się te cele osiągnąć. Określenie „dobrze komuś życzyć” znaczy dzisiaj przede wszystkim tyle, co myśleć o kimś życzliwie.
Mój poprzedni wpis powstał przy okazji Światowego Dnia Filozofii, jako forma uczczenia tej okoliczności. Zatytułowałem go nieco prowokacyjnie ale też bardzo osobiści, to znaczy w postaci pytania, czy jest życie poza filozofią? Przesłanką do tego pytania było moje szczególne indywidualne doświadczenie, ale też takie z którym dzielili się ze mną inni znajomi filozofowie, że mianowicie filozofia, bez względu na to, co ze sobą niesie, jest drogą bez odwrotu. Jeśli już raz zacznie się filozofować, nie można już potem przestać, zadowoleni czy nie, musimy to po prostu robić dalej. Continue reading “Jakie jest życie w filozofii?”
Światowy Dzień Filozofii stanowi dla filozofa okazję do spojrzenia wstecz na drogę, którą przeszedł oraz do rozrachunku z rozlicznymi zakrętami i zasadzkami, jakie na niej napotkał. Continue reading “Czy jest życie poza filozofią?”
Czytamy u Epikteta:
„Tak samo i tkacz nie robi wełny, ale którąkolwiek wełnę otrzyma, na niej dowodzi swego tkackiego kunsztu. (…) Ty otrzymałeś materiał, przetwarzaj go zatem. Kiedy wywiążesz się z zadania, nie doznawszy żadnego niepowodzenia, jedni spotykając się z tobą będą ci gratulować szczęścia, żeś wyszedł obronną ręką, drudzy natomiast, mając wzrok wyostrzony na te sprawy, kiedy zobaczą, żeś przyzwoicie się sprawił, będą cię chwalić i podzielać twą radość. Jeżeli jednak spostrzegą, żeś się wywiązał z zadania, ponosząc przy tym uszczerbek własnej godności, postąpią wprost przeciwnie.”
Epiktet, Diatryby, przeł. L. Joachimowicz.
Jednym z najbardziej uporczywych stereotypów na temat stoicyzmu i oferowanej przez niego praktyki umysłowej jest pogląd, że znany stoicki motyw walki z emocjami musi, o ile w ogóle da się go przeprowadzić, w sposób nieuchronny prowadzić do wykształcenia cech podobnych psychopacie.
